مرکب غیر مفید کا بیان

 مرکب غیر مفید اس کی چار قسمیں ہیں 

مرکب بنائی۔۔۔ مرکب منع صرف ۔۔۔ مرکب اضافی۔۔۔مرکب توصیفی۔

مرکب بنائی۔۔۔ وہ مرکب ہے جو دو عددوں کو مشتمل ہو۔ اور  ان کے درمیان میں حرف عطف میں سے کوئی حرف بھی پوشیدہ ہو

 مرکب منع صرف۔۔۔ وہ مرکب ہے جو دو اسماء پر مشتمل ہو اور ان کے درمیان حرف عطف میں سے کوئی حرف پوشیدہ نا ہو۔بَعْلَبَك۔

بَعْلَ ۔ایک بت کا نام تھا۔ اور بَكُّ ایک پجاری بادشاہ کا نام تھا۔ بعد میں ان دونوں کو ملا کر ایک شہر کا نام رکھ دیا گیا۔ 

مرکب توصیفی۔۔۔۔ وہ مرکب ہے جس میں دوسرا جزء پہلے جزء کے مدلول میں پاۓ جانے والی کسی خوبی یا برائی پر دلالت کرے۔اس میں پہلے جزء کو موصوف اور دوسرے جزء کو صفت کہتے ہیں۔ جیسے ۔۔رَجُلٌ عالِمٌ 

ضمیر نا موصوف ہوتی ہے۔ نا صفت ہوتی ہے۔

مرکب اضافی۔۔۔ وہ مرکب ہے جس میں پہلے جزء کی اضافت دوسرے جزء کی طرف کی گئی ہو اس میں پہلے جزء کو مضاف ۔اور دوسرے جزء کو مضاف الیہ کہتے ہیں۔ جیسے۔غُلامُ زَيْدٍ

 

مرکب ناقص تقییدی

مرکب ناقص تقییدی آن لفظ مرکب ناقصی است که یک جزء آن، قیدی برای جزء دیگر باشد.

مراد از قید بودن یک جزء برای جزء دیگر، این است که یک جزء، جزء دیگر را خاص و متمایز از دیگر مشترکاتش گرداند.

مثلا لفظ "خانه"، لفظی عام است و شامل خانه حسن و حسین و هر خانه دیگری می شود؛ اما وقتی مقید به "حسن" شود(خانه حسن)، خاص و متمایز از بقیه خانه ها می شود.

همچنین خانه اعم از خانه بزرگ و خانه کوچک است؛ اما چون بگوییم: "خانه بزرگ"، معنی آن محدود می شود.

مرکب ناقص تقییدی خود بر دو قسم است:

مرکب ناقص تقییدی وصفی

مرکب ناقص تقییدی اضافی

مرکب ناقص تقییدی وصفی

آن لفظی است که یک جزء آن، وصف جزء دیگر باشد.

مانند "خانه بزرگ" و "پسر دانا" (که خانه و پسر، موصوف و بزرگ و دانا، صفت هستند.)

به عبارت دیگر، مرکب وصفی فقط از صفت و موصوف تشکیل می شود.

مرکب ناقص تقییدی اضافی

آن لفظی است که یک جزء، متمم و کامل کننده جزء دیگر باشد.

مانند "خانه حسین" و "برادر من" ("خانه" و "برادر"، مضاف و "حسن" و "من" مضاف الیه هستند.)

به سخن دیگر، این مرکب فقط از مضاف و مضاف الیه تشکیل گردیده است.

فرق صفت و موصوف با مضاف و مضاف الیه، آن است که صفت را می توان به موصوف اسناد داد و مثلا گفت: "خانه، بزرگ است."

اما مضاف الیه را نمی توان به مضاف نسبت داد و گفت: "خانه، حسن است"؛ زیرا خانه، غیر از حسن است و این جمله درست نیست.

در این زمینه بنگرید به